Vitamine B12 en ALS

Een tekort aan in- of opname van vitamine B12 kan leiden tot schade aan het zenuwstelsel. Maar wat doet vitamine B12? En speelt dit ook een rol bij ALS? Vitamine B12, ook wel cobalamine genoemd, is één van de wateroplosbare vitamines. In het menselijk lichaam speelt vitamine B12 een belangrijke rol in de energiehuishouding (het metabolisme) van cellen en bij de aanmaak van DNA, onder andere door de omzetting van homocysteïne (een aminozuur). Vitamine B12 zit in zuivel, vlees, vis en eieren.

Te weinig, wat nu?

Sommige mensen hebben een tekort aan vitamine B12. Dit kan veel verschillende oorzaken hebben, bijvoorbeeld het te weinig eten van vitamine B12-bevattende producten zoals zuivel en vleeswaren. De huisarts kan het vitamine B12-niveau testen. Als dit te laag is kan de huisarts u adviseren om een vitamine B12-supplement te slikken. Een tekort aan vitamine B12 kan ook komen door een verstoorde opname in de darmen. In dat laatste geval kunnen vitamine B12-injecties een uitkomst bieden om de vitamine B12-spiegel in het bloed te verhogen. Lees meer over een vitamine B12-tekort op thuisarts.nl.

Vanwege de uitgebreide rol van vitamine B12 kan een tekort tot verschillende symptomen leiden, zoals bloedarmoede. Ook het zenuwstelsel kan worden aangetast. Dit geeft echter een ander beeld dan dat van ALS: mensen met ALS die een vitamine B12-tekort hebben, hebben vaak een zwaar gevoel in de armen en benen met klachten van een veranderd gevoel of tintelingen. In sommige gevallen treden zelfs coördinatieproblemen of psychiatrische problemen op.

ALS en vitamine B12

Het vermoeden van een mogelijke relatie tussen vitamine B12 en ALS komt onder andere voort uit de observaties van cel- en dieronderzoek naar ALS. Hierbij werd gekeken naar de mogelijk schadelijke werking van te veel homocysteïne en of het gebruik van vitamines, zoals vitamine B12, dit tegen kan gaan [1]. De hoeveelheid homocysteïne in het bloed van mensen met ALS kan namelijk verhoogd zijn [2-4], en vitamine B12 speelt een rol bij de afbraak van homocysteïne.

Er werd ook gekeken naar het vitamine B12-gehalte in het bloed, maar deze bleek niet te verschillen tussen mensen met of zonder ALS [2]. Er was bij mensen met ALS dus niet vaker een tekort aan vitamine B12, waardoor een verband tussen een vitamine B12-tekort en ALS onwaarschijnlijk is.

Zijn vitamine B12-injecties zinvol bij ALS?

Het is belangrijk te realiseren dat neurologische symptomen van een vitamine B12-tekort niet lijken op de symptomen van ALS. En hoewel het homocysteïne bij ALS verhoogd kan zijn, lijkt dit dus niet te komen door een tekort aan vitamine B12. Er zijn enkele recente studies uit Japan waarin een zeer hoge dosis van een vorm vitamine B12 (methylcobalamine) werd toegediend bij mensen met ALS [5-7]. Eén studie met 373 mensen met ALS liet na een langdurige behandeling geen effect zien op de achteruitgang en overleving van deze mensen [6]. Er werd echter een aanwijzing gevonden dat er mogelijk een vertragend effect was bij mensen met ALS met een relatief korte ziekteduur.

In 2022 is een vervolgstudie gepubliceerd [7]. Hieraan namen 130 mensen met ALS in een vroeg stadium van de ziekte deel. Zij kregen gedurende vier maanden een zeer hoge dosis vitamine B12 via injecties. Opvallend genoeg gingen mensen met ALS die vitamine B12 kregen direct minder snel achteruit gedurende de eerste maand, waarna het effect stabiel bleef. Dit duidt erop dat er mogelijk sprake is geweest van een kortdurende symptomatische verbetering of een placebo-effect. Helaas was de studie te kort om te zien of vitamine B12 bij deze groep daadwerkelijk het ziektebeloop kan beïnvloeden. Kortom, uit de resultaten van deze studie kunnen geen conclusies worden getrokken. Vooralsnog is er onvoldoende bewijs dat vitamine B12-injecties een positief effect hebben bij ALS.

Bronvermeldingen

1. Hemendinger, R.A., Armstrong, E.J., 3rd, and Brooks, B.R. (2011). Methyl Vitamin B12 but not methylfolate rescues a motor neuron-like cell line from homocysteine-mediated cell death. Toxicology and applied pharmacology 251, 217-225.
2. Zoccolella, S., Simone, I.L., Lamberti, P., Samarelli, V., Tortelli, R., Serlenga, L., and Logroscino, G. (2008). Elevated plasma homocysteine levels in patients with amyotrophic lateral sclerosis. Neurology 70, 222-225.
3. Valentino, F., Bivona, G., Butera, D., Paladino, P., Fazzari, M., Piccoli, T., Ciaccio, M., and La Bella, V. (2010). Elevated cerebrospinal fluid and plasma homocysteine levels in ALS. European journal of neurology: the official journal of the European Federation of Neurological Societies 17, 84-89.
4. Zoccolella, S., Bendotti, C., Beghi, E., and Logroscino, G. (2010). Homocysteine levels and amyotrophic lateral sclerosis: A possible link. Amyotrophic lateral sclerosis: official publication of the World Federation of Neurology Research Group on Motor Neuron Diseases 11, 140-147.
5. Izumi, Y., & Kaji, R. (2007). Clinical trials of ultra-high-dose methylcobalamin in ALS. Brain and Nerve = Shinkei Kenkyu No Shinpo, 59(10), 1141-1147.
6. Kaji, R., Imai, T., Iwasaki, Y., Okamoto, K., Nakagawa, M., Ohashi, Y., … & Kuzuhara, S. (2019). Ultra-high-dose methylcobalamin in amyotrophic lateral sclerosis: a long-term phase II/III randomised controlled study. Journal of Neurology, Neurosurgery & Psychiatry, 90(4), 451-457.
7. Oki, R., Izumi, Y., Fujita, K., Miyamoto, R., Nodera, H., Sato, Y., … & Fujino, Y. (2022). Efficacy and Safety of Ultrahigh-Dose Methylcobalamin in Early-Stage Amyotrophic Lateral Sclerosis: A Randomized Clinical Trial. JAMA neurology.