Veni-beurs voor onderzoek naar vroege ziektetekenen in de spieren bij ALS

Linda Heskamp is onderzoeker bij het ALS Centrum en heeft een Veni-beurs ontvangen. Met deze beurs van de Nederlandse organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO) kan zij drie jaar lang haar eigen onderzoeksideeën verder ontwikkelen. Wij spraken Linda over haar onderzoek en wat ze met de beurs gaat doen. 

Linda Heskamp, postdoc onderzoeker, krijgt de Veni-beurs van €320.000 voor haar onderzoek naar ‘MRI motor mapping: het detecteren van vroege ziektetekenen bij ALS’. Linda: “Het doel van mijn onderzoek is om met een nieuwe beeldvormingsmethode de eerste vroege ziektekenen in de spieren van mensen met verhoogd risico op ALS in beeld te brengen.” 

Spierfasciculaties

“Ik heb tijdens mijn postdoc aan de Newcastle University een nieuwe beeldvormingsmethode ontwikkeld, genaamd ‘MRI motor mapping’. MRI wordt als techniek al lang gebruikt om bijvoorbeeld het brein of de spieren te bekijken. Als we naar die MRI-scans keken zagen we vaak zwarte vlekken bij de spieren. We dachten lang dat deze vlekken fouten waren in de scan en dat de beelden niet bruikbaar waren. Toen we deze vlekken beter ging bestuderen, kwamen we erachter dat het niet ging om een fout in de scan, maar om kleine bewegingen van de spier: spierfasciculaties.” 

“Spierfasciculaties zijn spontane kleine samentrekkingen van spiervezels. Die spiersamentrekkingen gebeuren bij iedereen. Maar bij mensen met ALS zien we dat ze veel vaker voorkomen en dat het ook een van de eerste ziektetekenen van ALS in de spieren is. We kunnen deze nieuwe beeldvormingsmethode dus gebruiken om spiersamentrekkingen bij mensen met ALS in kaart te brengen.” 

Vroege veranderingen bij ALS detecteren

“In mijn onderzoek ga ik specifiek kijken naar mensen die een verhoogde kans hebben om ALS te ontwikkelen, omdat ze drager zijn van de ‘C9orf72 repeat extension’. We willen het moment vinden dat we met zekerheid kunnen zeggen dat iemand ALS begint te ontwikkelen, voordat iemand merkbaar spierkracht of functie verliest. Hiervoor kijken we naar wanneer en waar de spiersamentrekkingen voor het eerst beginnen.” 

“Om ALS een behandelbare ziekte te maken is het namelijk van belang dat we zo vroeg mogelijk in het ziekteproces beginnen met een behandeling (bijvoorbeeld gentherapie, wat al beschikbaar is voor mensen met een SOD1-mutatie). Het is namelijk vaak niet mogelijk om al verloren spierkracht terug te krijgen.” 

ALS diagnose

“Met deze nieuwe MRI-techniek kunnen we in een half uur tot honderd spieren tegelijk in kaart brengen. Het is daardoor een stuk makkelijker en sneller dan andere technieken, waarbij je steeds maar naar kleine stukjes spier tegelijk kan kijken, zoals echo of EMG-onderzoek. In de toekomst hoop ik daarom dat deze techniek niet alleen gebruikt gaat worden om te kijken op welk moment je moet behandelen, maar ook in de ALS-polikliniek om de diagnose ALS te kunnen stellen.” 

Daarnaast benadrukt Linda: “Ik ben enorm blij en vereerd dat ik deze beurs toegewezen heb gekregen. Ik hoop dat mijn onderzoek uiteindelijk eraan kan bijdragen dat ALS een behandelbare ziekte wordt.” 

Over de Veni-beurs

De Veni-beurs maakt samen met de Vidi- en Vici-beurzen deel uit van het NWO-Talentprogramma en is gericht op excellente onderzoekers die onlangs gepromoveerd zijn. Het NWO-Talentprogramma geeft onderzoekers de vrijheid om vanuit creativiteit en passie eigen onderzoek te doen. Het programma stimuleert vernieuwing en nieuwsgierigheid. Vrij onderzoek draagt bij aan en bereid ons voor op de maatschappij van morgen. Daarom zet NWO in op een diversiteit aan wetenschappers, domeinen en achtergronden. 

ZonMw voert het NWO-Talentprogramma uit voor het domein Zorgonderzoek en Medische Wetenschappen. Selectie van de onderzoekers is op basis van de wetenschappelijke kwaliteit en het innovatieve karakter van het onderzoeksvoorstel, de wetenschappelijke en/of maatschappelijke impact van het voorgestelde project en de kwaliteit van de onderzoeker. 

In de 2023 Veni-ronde is Linda niet de enige onderzoeker die een beurs heeft ontvangen. In totaal hebben 174 jonge veelbelovende onderzoekers een beurs ontvangen. Lees meer over alle Veni-beurs toewijzingen in het nieuwsbericht van de NWO.