Slikproblemen

Eten en drinken, en daarmee kauwen en slikken, zijn van levensbelang en hebben daarnaast een belangrijke sociale functie. Voor de meeste mensen met ALS is het belangrijk om zo lang mogelijk te kunnen eten en drinken zoals ze gewend zijn.

Door verminderde lip-, tong-, kauw- en slikkracht gaat het eten en drinken bij mensen met ALS steeds moeilijker. Maaltijden duren vaak langer en het eten moet aangepast worden in consistentie. Ook is er soms hulp bij het eten nodig als de arm- en/of handfunctie is verminderd.

Slikproblemen kunnen onder andere leiden tot uitdroging, ondervoeding en obstipatie. Iemand die moeite heeft met het slikken van eten en drinken heeft vaak ook problemen met het slikken van speeksel. Voorbeelden hiervan zijn een droge mond of juist te veel speeksel in de mond. Daarnaast kan verslikken leiden tot een longontsteking doordat eten of drinken in de longen terechtkomt in plaats van in de maag.

De logopedist van het ALS-behandelteam onderzoekt de slikfunctie. Er worden adviezen gegeven om het slikken te optimaliseren zodat er voldoende vloeistoffen en voedingsstoffen binnen komen. Tegelijkertijd wordt ervoor gezorgd dat mensen met ALS zo lang mogelijk plezier in eten en drinken blijven houden.

Symptomen bij slikproblemen

Symptomen van slikproblemen kunnen zijn:

• Meer moeite met kauwen
• Meerdere keren moeten slikken om een hap weg te krijgen
• Hoesten tijdens het eten en/of drinken of kort daarna
• Borrelende of ‘nat’ klinkende stem na het eten en/of drinken
• Eten en/of drinken is vermoeiend
• Maaltijden duren langer
• Regelmatige luchtweginfecties
• Onduidelijke of trage spraak
• Droge mond, speekselverlies en/of veel speeksel in de mond

Advies bij slikproblemen

Adviezen bij slikproblemen zijn gericht op:

• Houding en adem bij slikken
• Voedingsinname en aanpassingen in de consistentie van voeding
• Aanpassingen en hulpmiddelen bij eten en drinken (in overleg met de ergotherapeut)
• De mogelijkheid van orale voedings- en vochtintake in combinatie met energieverrijkte voeding of sondevoeding (in overleg met revalidatiearts en diëtist)
• Voorkomen van longontsteking door eten en/of drinken dat in de longen komt
• Goede mondhygiëne
• Hoesten en verslikken (in overleg met de fysiotherapeut)
• Eerste hulp bij verslikken (o.a. Heimlichmanoeuvre)

Slikbeweging

In onderstaande video ziet u een animatie van een normale slikbeweging, vanaf het proces van kauwen tot aan de passage in de slokdarm. Slikken is een gecoördineerd samenspel van de motoriek van de mond, wangen, lippen en tong en vraagt uiterste precisie in de afstemming.

Verstoorde slikbeweging

In onderstaande video ziet u een animatie van een afwijkende slikbeweging zoals dat bij ALS kan voorkomen. De tong is verminderd beweeglijk, de kauwbeweging minder actief en de lipsluiting minder krachtig, waardoor de voedselbrok na het kauwen niet tot een mooie bolus vormt. Het gevolg is dat er een kruimel of stukje boven de stembanden in de keel kan blijven hangen met verslikken (en daarmee hoesten) tot gevolg. Mensen met ALS kunnen vaak niet krachtig hoesten. Voedselresten blijven in de keel of luchtpijp achter en kunnen een longontsteking veroorzaken.