HomeKennisbankDepressie bij mensen met ALS

Depressie bij mensen met ALS

3 mei 2023

Gedrag emoties en sociale gevolgen

Denken en gedrag

Geschreven door:

Aimee Zwarts

‪Gezondheidszorgpsycholoog

Samenvatting van het artikel

Veel symptomen van depressie hebben overlap met die van ALS. Dat maakt de diagnose depressie lastig.
Het gevoel van hopeloosheid is een belangrijk onderdeel van depressie en speelt ook vaak een grote rol bij mensen met ALS.
Er zijn meerdere mogelijkheden voor behandeling, medicatiegebruik is hier een van.
Ook kunt u altijd terecht bij uw ALS-behandelteam als u behoefte heeft aan ondersteuning of als u wilt praten met een psycholoog of andere expert.

De diagnose ALS kan gevoelens van depressie, angst en verwarring veroorzaken. Een dergelijke ingrijpende ziekte kan ook rouw met zich meebrengen vanwege de grote verliezen, zoals het verlies van onafhankelijkheid, en gedwongen rolveranderingen.

Depressie komt bij ongeveer vier tot vijf procent van de mensen voor die daarnaast geen ziekte of aandoening hebben. Bij mensen met ALS ligt dit percentage iets hoger, maar wel lager dan bij mensen met andere progressieve ziekten, zoals MS. Dit komt onder andere doordat het diagnosticeren van een depressieve stoornis in mensen met ALS lastig is omdat symptomen van depressie en ALS een grote overlap vertonen.

Vergelijkbare symptomen

De lichamelijke symptomen van een depressie zijn het verlies van eetlust, gewichtsverlies, verslechtering in de aansturing van spieren, weinig slaap of juist overmatig slapen. Deze kunnen zowel horen bij ALS zelf als bij een depressie.

Het is niet bekend hoe vaak angst en depressieve symptomen werkelijk voorkomen bij mensen met ALS. De cijfers van depressieve stoornis in ALS variëren namelijk zeer tussen de verschillende onderzoeken, van nul tot 50 procent. Deze cijfers hebben betrekking op onderzoeken waarin vragenlijsten zijn afgenomen. Onderzoeken waarin gestructureerde interviews zijn afgenomen hebben resultaten van 9-11 procent.

Een belangrijk onderdeel van depressie en iets dat een grote rol speelt bij mensen met ALS, is het gevoel van hopeloosheid: de overtuiging dat de toekomst geen mogelijkheden meer biedt voor positieve gebeurtenissen, emoties of uitkomsten. De onvermijdelijke progressie van ALS maakt de mensen vatbaar voor zulke gedachtes wat betreft de eigen fysieke gezondheid. Voor sommige mensen is hopeloosheid ook vertaalbaar naar andere aspecten van hun leven, zoals relaties of de kwaliteit van leven voor de tijd die hen nog rest. Matige tot ernstige hopeloosheid is waargenomen bij 20 tot 30 procent van de mensen met ALS

Medicatiegebruik

Behandeling voor depressie kan op meerdere manieren. Één daarvan is medicatiegebruik. Er zijn tot nu toe echter geen gecontroleerde geneesmiddelenstudies beschikbaar die het effect van medicijnen tegen depressie bij ALS onderzoeken. De meest voorgeschreven medicijnen voor depressie bij ALS zijn amitriptyline, sertraline, fluoxetine en paroxetine. Al deze medicijnen lijken een gelijk effect te hebben.

Psychologische hulp

De psychologische impact van ALS is aanzienlijk voor zowel mensen met ALS als hun verzorgers en naasten. Onderzoeken over psychologische problemen bij ALS hebben vaak als conclusie dat mensen voordeel zouden hebben bij enige vorm van psychologische of psychosociale hulp. Hoewel er voor meerdere ernstige chronische ziektes (zoals kanker, HIV en Multiple Sclerose) wel specifieke psychotherapeutische benaderingen zijn ontwikkeld, is er nog geen specifieke psychologische interventie beschikbaar voor ALS. Toch stellen veel artsen dat psychologische ondersteuning bijzonder belangrijk kan zijn.

Merkt u bij uzelf of iemand in de omgeving, dat praten met een psycholoog of iemand anders helpend kan zijn? Veelal heeft uw ALS-behandelteam ook teamleden (zoals een psycholoog, maatschappelijk werker, revalidatiearts) waar u bij terecht kunt. Of zij kunnen u doorverwijzen naar iemand anders.

Artikel geschreven door: